Aktywność ruchowa dzieci i jej wpływ na zdrowie

Ze względu na procesy wzrostu i dojrzewania, aktywność ruchowa odgrywa szczególnie istotną rolę w procesie prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży. Wpływ ten, uwidacznia się w całokształcie toku rozwojowego, zarówno w sferze fizycznej, psychicznej jak i społecznej. Ruch, zaspokaja także indywidualnie potrzeby natury estetycznej oraz wspomaga proces kształtowania trwałych nawyków rekreacyjnych.

  1. W układzie ruchu, wysiłek fizyczny dzieci i młodzieży:

– wpływa na mineralizację kośćca i wzrastanie kości,

– zapobiega wadom postawy i je koryguje,

– wzmacnia i stabilizuje stawy,

– umacnia przyczepy, ścięgna i wiązadła,

– zwiększa przekrój i objętość włókien mięśniowych; wzrasta siła i sprężystość mięśni,

– powoduje lepsze umięśnienie przejawiające się większą stabilnością układu kostnego; mocniejsze mięśnie grzbietu i brzucha przeciwdziałają dolegliwościom kręgosłupa11.

– ożywia procesy przemiany materii, w mięśniach podnosi się m.in. ilość glikogenu, potasu

i związków fosforowych; rośnie zdolność do pracy.

– zmniejsza ilość tkanki tłuszczowej

  1. W układzie krwionośnym, aktywność fizyczna:

-podnosi koncentrację pożądanego cholesterolu HDL; jego ilość w organizmie jest odwrotnie proporcjonalna do ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej,

– zwiększa metabolizm trójglicerydów i ich kwasów tłuszczowych oraz przemiany glukozy i jej kontroli we krwi,

– zwiększa liczbę czerwonych i białych krwinek oraz poziom hemoglobiny w krwinkach,

– podnosi pojemność tlenową krwi; zmniejsza tętno i ciśnienie skurczowe krwi,

– zwiększa zdolność transportowania krwi; rośnie ogólna wytrzymałość organizmu na zmęczenie,

– sprawia, że serce stymulowane częstym wysiłkiem rozrasta się, jego praca staje się ekonomiczniejsza.

  1. W układzie oddechowym:

– następuje zwiększenie pojemności płuc,

– powiększa się głębokość oddechu i zużycie tlenu; o ok. 25% podnosi się pułap tlenowy,

– zmniejszona zostaje ilość oddechów na minutę oraz wielkość długu tlenowego.

  1. W układzie nerwowym występuje m.in.:

– dojrzewanie ośrodków ruchowych w mózgu i wzrost motoryczności,

– poprawienie szybkości przewodzenia bodźców nerwowych,

– polepszenie koordynacji ruchowej i szybkości reakcji na bodźce,

– zmniejszenie poziomu lęku i stanów depresyjnych,

– poprawienie jakości snu.

  1. W układzie hormonalnym ruch:

– ma korzystny wpływ na budowę i czynność przysadki mózgowej, co może odzwierciedlić się w procesie zwiększenia rozwoju fizycznego.

– ma wpływ na czynności innych gruczołów tj. kory nadnerczy, tarczycy i gonad.

  1. W systemie immunologicznym:

– następuje wyraźny wzrost odporności organizmu na zachorowania.

Należy pamiętać, że aby aktywność fizyczna miała pozytywny wpływ na wszystkie sfery działania organizmu, musi być ona odpowiednio dobrana do predyspozycji danej osoby; nie może działać przeciążająco, jak i nie powinien występować jej niedobór.

Odpowiednie wykorzystywanie ruchu w kształtowaniu powiązań sfery psychicznej i motorycznej przyczynia się do m.in.:

– wykształcenia pozytywnej świadomości ciała,

– pozytywnych relacji międzyludzkich,

– rozwijania odpowiedzialności, pewności siebie i poczucia własnej wartości,

– pobudzenia empatii, kreatywności i zdolności społecznych,

– poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego jak i osiągnięć szkolnych,

Ruch, nie tylko czyni dziecko sprawniejszym, ale i mądrzejszym. Przez niego następuje odkrywanie uzdolnień i talentów. Poprawia nastrój, daje poczucie spełnienia i zadowolenia, pozwala lepiej poznać siebie i otoczenie. Wpływa niezwykle korzystnie na całościowy rozwój człowieka. Wreszcie, sprawność fizyczna jest uważana za część inteligencji, jak np. umiejętność mowy czy rozwiązywania zadań matematycznych.

Aktywność fizyczna wzmacnia układ nerwowy, zwiększa zdolność do pracy umysłowej, spowalnia obniżenie zdolności poznawczych.

Potwierdzony pozytywny wpływ aktywności fizycznej na sferę psychiki to m.in.:

– optymistyczny nastrój (związek z wydzielaniem beta-endorfin),

– wyższe poczucie wartości,

– obniżenie lęku i stresu, poprawa zdrowia psychicznego,

– lepsze skupienie i podzielność uwagi,

– regulacja emocji,

– zwiększenie zakresu pamięci długotrwałej,

– poprawa kontaktów towarzyskich i okazja do dzielenia radości,

– redukcja przypadków sięgania po alkohol, papierosy, narkotyki18.

Jeśli chodzi o wpływ wysiłku fizycznego na poprawę aktywności mózgu, często wiązano tą zależność z procesem lepszego przepływu krwi, większego dotlenienia i zaopatrzenia w substancje odżywcze tego narządu.

Przykłady:

-chwytanie, pełzanie, obracanie, machanie nogami i rękami, pchanie, chodzenie rozwija koordynację wzrokowo-ruchową, zdolności motoryczne, przygotowanie do pisania,

– obracanie się w kółko, balansowanie, huśtanie, turlanie tańczenie, padanie prowadzi do powstania lepszej równowagi, zdolności sportowych, koordynacji ruchowej, umiejętności pisania i czytania,

– układanie zabawek i układanek, zabawy powtórzeniowe i słowne, tworzenie wzorów

i muzyka, wpływają na rozwój zdolności matematycznych, logicznego myślenia i zdolności poznawczych, dobrej pamięci, zdolności muzycznych itp.,

– przytulanie i wspólna zabawa, prowadzi do pobudzania poczucia bezpieczeństwa, miłości, umiejętności społecznych, współpracy, pewności siebie, tworzenia więzi.

Zadaniem rodziców oraz nauczycieli – wychowawców jest mobilizowanie dzieci i młodzieży do aktywności, gier sportowych, jazdy na rowerze, wycieczek górskich, pływania. Daje to dziecku dobre samopoczucie, rozładowuje stres, przeciwdziała agresji.